Informatzeko onena, ordena informatiboa

Txopik du planteatzen galdera hau (hemen):

Azken aldi hontan nik ez dakit zertaz, baina bai egunkaritan eta bai telebistan ere, sintaxi berri bat erabiltzen ari da, eramaten duena SUJETOA atzekaldera. ...
Ze iruditzen zaizu sintaxi mota berri hau? Eraginkorra izaten ahal da? Ze koste izaten ahal du an ikuspegi komunikatibo?

Puntu horretaz zerbait mintzatu ginen hemen ere, baina, dudarik gabe, gaiak du ematen luzerako. Har dezagun, adibiderako, gaurko aleá on Berria, zeinen titular nagusia dén hau:

Urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea nahi dute alkateek Nafarroan

Konpara dezagun aurreko hori eta hurrengo aukera kanonikoago hau:

Nafarroan, alkateek urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea nahi dute

Hor, zér gertatu da? Hor, hasierara ekarri dugu bai lekuá non den kokatzen berria, nola ere sujetuá on berria (hobetu thematizatuz esaldia), halatan ze, orain distantziatu zaizkigu sujetua eta aditz nagusia, hor tartean dugularik "iruzkin" luze eta konplexu samarra: "urak hartutako lurrak hondamen eremu izendatzea". Horrek zaildu egiten du konprensioa.

Otarteko luze edo/ta konplexu horrentzako soluziobidea ez da OVS, hori baita bigarren mailako adabaki sintaktiko aski dorpea (deitu baitzaió "mahomarena"). Izanez ere, Mahomarena da soluzio komunikatiboki-baldintzatu bat, baldintzatuá zatio mantendu ustezko galdegaia an bere ustezko lekua.

Mikel Haranburuk zuen galdetzen hau (respektu antzeko debate bat):

Eta esaldien helburua zein da -Egunkarian, jakina-, galdegai bati ERANTZUTEA, ala informazio bat ematea?

Azken buruan, galdera horretantxe dugu jatorriá eta zergatiá on evoluzioá ti estruktura adierazkorrak nola SOV edo OVS buruzki (hacia) estruktura informatibo-diskursiboá SVO. Esan nahi baita ze hortxe dago arrazoiá zergátik garai zaharretan nagusi ziren eredu sinple eta adierazkorrak: hain zuzen ere orduan nagusi zirela galderantzun sinple bezain adierazkorrak.

Gaur egun, ordea, galderantzunen (galdegaiaren) eredu hori gaindituta dago (egon beharko litzake), izan ere ustezko galderantzunen eredu horrek ez baitu balio tu konplitu gaur egungo behar informatibo konplexu eta askoz neutroagoak.

Behar horien aurrean soluzio komunikatiboki-eraginkor orokorra da SVO, eta ez OVS. Ikus dezagun nola geldi litekeen goiko titularra bitartéz ordena informatibo ondo garatua:

Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas sean declaradas zona catastrófica

Hor, gainera, erraz uztartuko dugu informazio gehigarria:

Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas (por el desbordamiento del Ebro) sean declaradas zona catastrófica

edo:

Los alcaldes de Navarra quieren que las tierras anegadas (por el desbordamiento del Ebro) sean declaradas zona catastrófica (de alto valor ecológico y económico)

Ikus beste adibide bat, hartua ti gaurko Berria (10. orrialdea), non aurreko arazo berberak dauzkagu, baina areagotuak:

ETAk atentatuak egiteko duen gaitasunari buruzko argibideak eskatu dizkio PPk Rubalcabari

Ez al da txoratzeko modukoa!

Eta egoera latz horren erantzuleak dirá gure zuzendari liguistikoak, zeinek duten nahiago ustezko zuzentasun obsoleto eta zurruna lehenago ezi ematea aurrerapausuák buruzki eredu irekiagoa, ahaltsuagoa, malguagoa, reflexiboagoa, ...

Bejondeiela! [110] [⇶]