balbula: Zailtasun gehiago, lehenago hasi eta... beranduago bukatu

Aurreko sarreran esan dugunez, Molinaroren eta besteren esperimentuan (2017) ezusteko izen-klase konkretu batek zuen eragiten divergentzia elektrofisiolgiko gehiago (azken buruan, zailtasun interpretatibo gehiago) euskaldun natiboengan ezenezta gaztelaniadun natiboengan.

Izan ere, esperimentu horretan, ordenagailuko pantailan agertuko dá determinante sintaktiko bat, eta gero, izen bat, zeinen generoaren gardentasun edo opazitate formalak luke eragingo divergentzia elektrofisiologiko gehigarri bat gain euskaldun natiboak noiz izen horrentzat aurreikusitako generoa (determinantea irakurtzean) ez etorri bat kin geroko izenaren generoa (adibidez, casa dá formalki eta izatez femeninoa, hau da genero-gardena; mano izena dá formalki maskulinoa baina izatez femeninoa, hau da opakoa respektu generoa; eta reloj ez dá formalki maskulinoa ezta femeninoa ere, baina izatez dá maskulinoa).

Hala ere, Molinaro eta beste (2017) dira fijatzen nagusiki an denbora: euren artikuluan dute azpimarratzen ze divergentzia gehigarri hori (zein euskaldun natiboengan litzateke gertatuko arten 170 eta 250 ms atzerago ze irakurri determinantea baldin ezusteko izena genero-gardena bada) da gertatzen lehenago ze beste bi divergentziak zein diren komunak bai gaztelaniadun natiboengan eta baita euskaldun natiboengan ere (bigarren divergentzia gertatuko litzateké 250-400 ms atzerago ze irakurri determinantea, eta hirugarrena hasiko litzateké 200 ms atzerago ze irakurri izena, eta bi hauek dira gertatuko edozein delarik ezusteko izenaren klasea: genero-gardena).

Ildo horri jarraituta, fijatu gaitezen orain zehazki noiz hasten eta bukatzen diren ustezko zailtasun interpretatibo horiek. Gauza da ze, esperimentuko izen-garden horietan, euskaldun natiboak hasiko lirateke divergitzen lehenago (aipatutako 170-250 ms-ko divergentzia horretan, zein Molinarok eta bestek azpimarratu) eta bukatuko luketé... beranduago: esan nahi baita ze aipaturiko hirugarren divergentzia edo ustezko zailtasun interpretatibo hori (zeinen hasiera Molinarok eta bestek duten kokatzen 200 ms atzerago ze irakurri izena) litzateke amaituko argiki beranduago euskaldun natiboengan ezez gaztelaniadun natiboengan (euren artikuluko 4. irudian da agertzen markatuta hirugarren divergentzia hori).

Horrek esan nahiko luke ze, onartuko bagenu ze divergentzia negatibo edo negatibitate elektrofisiologiko horiek dituzte islatzen zailtasun interpretatiboak, orduan euskaldun natiboek halako izen gardenetan lituzkete erakutsiko zailtasun gehiago (3 eta ez 2), hasiko lirateke lehenago zailtasunak izaten (1. divergentziaren hasieran), eta bukatuko luteke beranduago (3. divergentziaren bukaeran). Beraz, denborari begiratuta ere, zerbait izatekotan, efizienteagoak izango lirateké gaztelaniadun natiboak gaztelaniaz, ezez euskaldun natiboak gaztelaniaz.

Molinaroren eta besteren (2017) artikuluan irakur daiteke azalpen hau:

Consequently, they [gaztelaniadun natiboek eta euskaldun natiboek] learned to efficiently predict based mainly on the regularities of their native language, adjusting their prediction mechanisms either to Spanish or to Basque. Predictors initially tuned to Spanish handle transparent and opaque items similarly during prediction, given the reliability of lexical-level [2. eta 3. divergentziak maila horretakoak lirateke: lexiko-semantikoak] grammatical gender processing (Caffarra & Barber, 2015; Caffarra et al., 2014), while predictors initially tuned to Basque show more word-form effects [1. divergentzia: formal hutsa] even in an L2 when word-form (noun endings) cues are available. [Molinaro et al., 2017:71]